“De inkt van de Spreidingswet is amper droog en het kabinet wil deze alweer afschaffen. Terwijl er geen alternatief is”, aldus Wienen. “Ik vind dat onverantwoord.” De gemeente Haarlem biedt momenteel 700 asielzoekers onderdak, verdeeld over 3 boten, een sporthal en containerwoningen en vangt 120 statushouders die nog geen woning hebben. “Dit is allemaal noodopvang, niet ideaal en ontzettend duur. We werken nu aan de realisatie van 2 asielzoekerscentra voor structurele opvang; één aan de Zijlweg en één aan de Meesterlotteelaan. Hier kunnen straks 620 mensen terecht.”
Volgens de huidige opgave van de Spreidingswet moet de regio Kennemerland, waar Haarlem onder valt, ruim 3.300 mensen opvangen. In het eerdere provinciale plan kreeg Kennemerland nog ruim 2.000 opvangplekken toebedeeld. “Wat voor Haarlem 620 plekken betekende. Nu moeten we opeens 963 mensen opvangen volgens de nieuwe provinciale opgave. Die schommelingen maken het moeilijk voor ons”, aldus Wienen. “De Spreidingswet was onder andere bedoeld om meer stabiliteit te brengen in de opvang. Dit lijkt meer op het oude schommelbeleid.”
Blijvende strategie
Wienen heeft in verschillende functies te maken gehad met asielopvang en de uitdagingen die daarbij horen. Door deze ervaringen, waaronder in zijn rol als burgemeester van Katwijk, is hij voorstander van het principe van de Spreidingswet: “Al kun je kanttekeningen plaatsen bij de verdelingssystematiek. Hopelijk houden we deze strategie wel vast en kunnen we leren van het verleden. Zo liep de huisvesting van asielzoekers in 2015-2016 erg ongewenst, net als nu. In sporthallen bijvoorbeeld. Een paar dagen peperdure slechte opvang en dan weer in de bus naar de volgende sporthal of andere noodopvang.”
Toen die opvangcrisis voorbij was, werden opvangcentra weer gesloten. Dat lijkt zuinig, maar maakt de opvang extra duur. Telkens opbouwen, afbouwen, hoge prijzen, afkoopsommen van contracten en onrust bij elke volgende ronde. Gedwongen ontslagen van het COA-personeel hoort ook bij dat schommelbeleid. Ik was hier destijds als voorzitter van de commissie asielopvang bij de VNG nauw bij betrokken. De staatssecretaris, het ministerie, Kamerleden, verschillende ambtenaren, iedereen die hieraan werkte, zag dat het anders moest. Om te besparen op de kosten, maatschappelijke onrust te voorkomen en de kwaliteit te kunnen bieden die nodig is.”
-
Burgemeester Jos Wienen © Tessa Posthuma
Heldere afspraken
Een eerlijke verdeling van asielopvangplekken in het land, is voor de gemeente Haarlem vanzelfsprekend. “De grote gemeenten in onze regio, zoals Velsen, Haarlemmermeer en Haarlem, vangen zonder problemen asielzoekers op. Dat deden we altijd al. Alleen zijn er nu heldere afspraken via de Spreidingswet. En die komen we niet na alleen omdat het moet, maar ook omdat we gemotiveerd zijn om een bijdrage te leveren.”
De samenwerking met het COA verloopt soepel, maar Wienen ziet dat de organisatie het zwaar heeft. “Ik merk wel dat de organisatie de grenzen van zijn mogelijkheden opzoekt. Er moet zoveel ontwikkeld worden in het land, maar het is veel om te behappen. Waar het kan, bieden we een helpende hand als het COA ons benadert. Maar het is de verantwoordelijkheid van het Rijk om beleid te voeren dat ervoor zorgt dat iedereen zijn werk goed kan doen. Het lijkt soms op paniekvoetbal; de ene keer zijn er te veel plekken, de andere keer te weinig. De maatschappelijke discussie barst los en mensen maken zich zorgen. Wij hebben continuïteit nodig.”
