Opvanglocaties voor extra begeleiding en toezicht

Intensief begeleidende opvang

Asielzoekers die onvoldoende in staat zijn om zelfstandig te functioneren in een azc, gaan tijdelijk naar de intensief begeleidende opvang (ibo) in Schalkhaar. Dat kan alleen vrijwillig. Denk aan mensen met een laag intelligentiequotiënt (IQ) of met psychische en/of psychosociale problematiek. In het azc leidt hun gedrag tot problemen voor medewerkers of andere asielzoekers. Zij verblijven maximaal drie maanden in de ibo.

COA-medewerkers geven de asielzoekers in deze opvanglocatie 24/7 intensieve begeleiding. Met als doel terugkeer naar een azc. Asielzoekers leren vaardigheden waardoor zij hun zelfredzaamheid vergroten en beter kunnen functioneren in een azc. Ze krijgen eet- en leefgeld en koken zelf. We bieden veel activiteiten aan zoals sporten en gezamenlijk koken en eten.

Ook zorgen we ervoor dat ze de specialistische begeleiding en zorg krijgen die ze nodig hebben. Zo kunnen we asielzoekers doorverwijzen naar GGZ-instellingen of onze samenwerkingspartner Veldzicht.

Samenwerkingspartner: Centrum voor Transculturele Psychiatrie Veldzicht

Als wij asielzoekers met een psychiatrische stoornis in een azc onvoldoende kunnen helpen, gaan zij naar het Centrum voor Transculturele Psychiatrie Veldzicht in Balkbrug. Dat kan vrijwillig, of niet vrijwillig door een inbewaringstelling (ibs) of een rechterlijke machtiging (rm). Veldzicht is een locatie van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI).

Vaak kampen deze asielzoekers met een psychiatrische aandoening, posttraumatische stressstoornis of depressie. Dit kan leiden tot zelfbeschadiging of suïcidaal gedrag. Het doel van de behandeling in Veldzicht is de stoornis verhelpen en/of asielzoekers leren omgaan met de stoornis.

In Veldzicht zijn 40 plekken beschikbaar voor asielzoekers. Het is een ruim opgezette kliniek met een beveiligde zone. Het gebouw en terrein bieden rust, en veiligheid voor personeel en patiënt. Wanneer het mogelijk is, gaan asielzoekers op verlof: een rondje fietsen of boodschappen doen. Is hun gemoedstoestand langere tijd stabiel, dan keren zij terug naar het azc.

Handhaving en toezichtlocatie

In de handhaving en toezichtlocatie (htl) in Hoogeveen verblijven asielzoekers die veel overlast veroorzaken in een azc: vernielingen, pesterijen, agressie en vaak de huisregels overtreden. Het COA legt deze overlastgevende bewoners een zogenaamde htl-maatregel op. Ze mogen dan tijdelijk niet meer in een azc wonen. Met die maatregel laten we zien dat we hun gedrag niet tolereren en zorgen we voor veiligheid en leefbaarheid in de azc’s. In de htl is plek voor 50 asielzoekers. Zij verblijven hier maximaal 3 maanden.

Intensief dagprogramma

De asielzoekers volgen een verplicht intensief dagprogramma. We confronteren de overlastgevers met het vertoonde gedrag en stellen hen in staat dit te verbeteren. Hiervoor volgen zij bijvoorbeeld de gedragstraining 'Kiezen voor verandering' van de Dienst Justitiële Inrichtingen.

Voor alle asielzoekers maken we een individueel begeleidingsplan. We zorgen voor een duidelijke dagstructuur en bieden activiteiten aan zoals sporten en tuinieren. De asielzoekers krijgen voorlichting over Nederlandse normen, waarden en omgevingsregels. Als asielzoekers Nederland moeten verlaten, begeleiden wij ze bij de voorbereiding op hun vertrek.

We begeleiden de overlastgevende asielzoekers samen met medewerkers van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Ook werken we nauw samen met de gemeente en politie.

De Inspectie Justitie en Veiligheid heeft in maart 2023 op basis van onderzoek naar de bevoegdheid van boa’s van Dienst Vervoer & Ondersteuning (DV&O) op de htl geconcludeerd dat de wettelijke basis voor geweldstoepassing en fouillering door de boa’s van DV&O op de htl onrechtmatig was. Daarom is onder leiding van Justitie en Veiligheid in samenwerking met het de Nationale Politie, het Openbaar Ministerie, DJI en het COA een nieuw Ministerieel Besluit en bijbehorend beleidskader ontwikkeld. Hierin wordt geregeld dat de BOA’s op grond van de juiste wettelijke grondslag hun werk kunnen blijven doen. 

Sober en strikt regime

De handhaving en toezichtlocatie is geen gesloten detentiecentrum. Wel legt de Vreemdelingenpolitie (AVIM), IND of DT&V de asielzoekers een zogenaamde vrijheidsbeperkende maatregel (artikel 56) op. Die maatregel bepaalt waar zij wel of niet mogen komen. Buitengewoon opsporingsambtenaren (boa's) houden hier toezicht op.  

In de htl zijn de huisregels strenger dan in een azc. Asielzoekers moeten zich twee keer per dag bij het COA melden. Bewoners ontvangen geen eet- en leefgeld zoals in een azc. Wij verstrekken maaltijden en verzorgingsproducten in natura. Als ze zich goed gedragen kunnen ze vrijwilligerswerk op de locatie doen en krijgen ze een kleine financiële vergoeding.