De notie in het rapport van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), dat er op basis van de nu bekende informatie geen relatie is vast te stellen tussen de verblijfsomstandigheden in de sporthal en het overlijden van de baby, ziet het COA als een bevestiging dat alle medewerkers en betrokkenen in ieder geval alles hebben gedaan wat zij op dat moment konden doen.
De IGJ concludeert verder dat er geen relatie is tussen de verleende zorg of de toegang tot zorg en het overlijden van de baby. Ook de Inspectie Justitie en Veiligheid geeft aan dat COA-medewerkers vanuit humanitair oogpunt hebben gedaan wat binnen hun mogelijkheden lag. Dat laat onverlet dat het overlijden van de baby een zeer trieste gebeurtenis is.
Aanbevelingen aan COA
De IGJ beveelt aan de sporthal niet meer te gebruiken als (nacht)opvang voor kwetsbare mensen.
Het COA beseft ten volle dat de sporthal geen volwaardige overnachtingsplek is. In de omstandigheden van afgelopen zomer was het helaas het enige alternatief om buiten slapen te voorkomen, juist voor kwetsbare personen. Dit onderstreept nogmaals de noodzaak voor voldoende doorstroom naar andere locaties in het land én voldoende ‘wachtkamer’ locaties waar mensen kunnen overnachten die nog in het Identificatie & Registratieproces zitten. Zoals de Expo hal in Assen, die hiervoor per 1 juli 2023 beschikbaar is. Meer van dit soort ‘wachtkamer’ locaties zijn noodzakelijk om de druk op Ter Apel te verlagen. Op 6 juni jl. is, onder andere hiervoor, een oproep gedaan aan medeoverheden door staatssecretaris Eric van der Burg van Justitie en Veiligheid.
De Inspectie Justitie en Veiligheid heeft als aanbeveling dat er sprake moet zijn van crisisbeleid- en uitvoering voor de situatie waarin er geen opvang is voor personen. Wat het COA betreft vraagt dit om een ketenbrede, landelijke aanpak. Er zijn veel initiatieven gaande om met elkaar zo snel mogelijk uit de crisis te komen. Zowel gericht op de korte termijn, richting eind dit jaar en op langere termijn. Denk daarbij aan de inzet van schepen, hotels en flexwoningen, het realiseren van nieuwe reguliere opvangplekken, maar ook de spreidingswet. Op dit moment is nog niet in te schatten wanneer het effect van deze aanpak merkbaar zal zijn, vanzelfsprekend draagt het COA bij waar mogelijk.
Herhaling voorkomen
In het afgelopen jaar heeft het COA alles op alles gezet om een herhaling van de situatie in Ter Apel te voorkomen. Het COA wil ook naar de situatie waarbij niemand meer buiten hoeft te slapen, de bezetting in Ter Apel binnen de afspraken blijft van maximaal 2.000 personen en de sporthal niet wordt ingezet om kwetsbaren op te vangen. Of dat afdoende lukt, is op dit moment de vraag. Het COA kan dit namelijk niet alleen realiseren. Afhankelijkheid van andere partijen in de asielketen is groot. Denk daarbij aan de snelheid van het Identificatie & Registratieproces door de IND en de AVIM. De duur van de asielprocedure en daarmee de duur van de opvang. Maar ook de snelheid waarmee statushouders uitstromen naar gemeenten.
Verder blijft het noodzakelijk voldoende reguliere opvanglocaties in het land te realiseren, waarvoor medewerking van medeoverheden nodig is. Zoals aangegeven heeft stagnatie bij een van deze processen gevolgen voor de rest van de asielketen, waarbij Ter Apel de plek is waar dit doorgaans als eerste zichtbaar is.