Tijdlijn 30 jaar COA

Tot 1987 is er in Nederland geen officiële opvang geregeld. De laatste stroom van significant grote groepen vluchtelingen is van tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Tot de jaren tachtig van de twintigste eeuw melden zich geen noemenswaardig grote groepen asielzoekers in Nederland. Zij die wel komen, worden bij aankomst in Nederland verwezen naar de Sociale Dienst en krijgen een uitkering. Vooral door een toenemende instroom van eerst Vietnamese bootvluchtelingen en een paar jaar later Tamils uit Sri Lanka, gaat per november 1987 de Regeling Opvang Asielzoekers (ROA) van kracht. De eerste 4 asielzoekerscentra openen: Luttelgeest, Schalkhaar, Stevensbeek en Sweikhuizen.

De POA, Project Opvang Asielzoekers, is in deze centra verantwoordelijk voor de immateriële begeleiding van asielzoekers en de voedselvoorziening. De staf, centrumdirecteuren, de medische opvang, medewerkers spreiding & plaatsing en huisvesting worden in voorbereiding op de verzelfstandiging van de asielopvang in april 1992 gedetacheerd in de Interim Stichting Opvang Asielzoekers (ISOA).

In 1993 neemt het Kabinet-Lubbers III het besluit om ISOA en POA samen te voegen tot de Centrale Opvang Asielzoekers (COA), formeel nog de voorloper van het orgaan COA en worden voorbereidingen gestart. Op 1 juli 1994 wordt de Wet COA bekrachtigd, ook de datum waarop het Centraal Orgaan opvang asielzoekers als zelfstandig bestuursorgaan (zbo) officieel van start gaat. In dit jaar (op 1 januari 1994) wordt de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) verantwoordelijk voor de uitvoering van het toelatingsbeleid.

30 jaar geleden dus de start van het COA zoals wij dat nu kennen. Wat waren zoal de cijfers, de ontwikkelingen en bijzonderheden? En wie waren in die jaren de bewindslieden? Met welke wapenfeiten kwamen zij en hadden zij daarmee direct invloed op ons dagelijks werk?

1994

Het officiële jaar van de oprichting van het COA als zelfstandig bestuursorgaan (zbo), op 1 juli. Eind 1994 verblijven 32.809 bewoners in de opvang van het nieuwe orgaan. Politiek, bewindspersoon: De eerste 6 weken van zijn bestaan valt het COA onder de minister van WVC, Hedy d'Ancona (PvdA), kabinet Lubbers-III. Bij het aantreden op 22 augustus 1994 van het Kabinet Kok-I valt het COA onder de verantwoordelijk van het ministerie van Justitie, onder staatssecretaris Elizabeth M.A. Schmitz (eveneens PvdA). Zij is ook verantwoordelijk voor het toelatingsbeleid. Wapenfeiten minister Schmitz: Wet Veilige Landen (asielzoekers uit veilige landen kunnen afgewezen worden) en Wet Veilige Derde Landen (asielzoekers hebben al asiel aangevraagd in een ander veilig land; zij kunnen niet ook in Nederland asiel aanvragen).

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Bij de start van het COA dient het 'basisdocument COA 1994' als uitgangspunt. In dit document staat de bedrijfsfilosofie met de missie en kerntaken omschreven, evenals de organisatiestructuur, een takenoverzicht en een interne en externe vergaderstructuur. Direct bij de start zoekt het COA op grote schaal naar opvangcapaciteit. Pensions, hotels en bungalowparken zijn nodig om de grote toestroom op te vangen. De locaties die openen zoeken hun weg en het is soms improviseren; ‘pionieren’ dus.

De eerste algemeen directeur is de heer drs. T.G. (Theo) Veenkamp en de eerste voorzitter van het bestuur de heer C.J. (Cees) Korver. In dit 'geboortejaar' van het COA woedt in het voormalige Joegoslavië nog volop de oorlog. In 1994 is de grootste groep nieuwe asielzoekers afkomstig uit Bosnië. Een kwart van alle bewoners komt uit het voormalige Joegoslavië.

1995

De instroom is 25.762 en de uitstroom 29.166. Bezetting centrale opvang: 30.166. Naast de azc’s zijn er 14 OC's (Opvang- en onderzoekscentra) en 95 avo's (aanvullende opvangaccommodaties). Er werken 2.757 medewerkers (2.186 fte) bij het COA. Politiek, bewindspersoon: Elisabeth Schmitz.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
De zogenaamde 'waterscheiding' is een feit: decentrale opvangplaatsen in gemeenten zijn afgebouwd. Het rijk is verantwoordelijk voor de centrale opvang van asielzoekers en de gemeenten zijn verantwoordelijk voor de huisvesting van verblijfsgerechtigden.

Met het 'Verdrag- of de Akkoorden van Dayton' komt op 14 december 1995 formeel de Bosnische oorlog ten einde. In het najaar besluit de Tweede Kamer akkoord te gaan met het voorstel van de staatssecretaris van Justitie om in Ter Apel zogenaamde 'technisch niet-verwijderbaren' te plaatsen. Dit zijn asielzoekers die niet beschikken over geldige reisdocumenten waardoor de uitzetting naar het land van herkomst wordt bemoeilijkt.

De Algemene Rekenkamer onderzoekt de uitvoering van het beleid, de samenwerking met andere organisaties, de besturing en de doelmatigheid van de jonge organisatie en de conclusies zijn goed. Algemeen directeur Veenkamp van het COA omschrijft deze eerste jaren in het jaarverslag als ‘pionieren’.

1996

Bezetting centrale opvang: 29.800. Er zijn 50 azc's, 14 OC's  en 70 avo's. Politiek, bewindspersoon: Elizabeth Schmitz. Wapenfeit: Wet tot goedkeuring van de Overeenkomst van Dublin (dubbele claimanten).

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Per 1 januari 1996 is de organisatiestructuur onder de noemer 'de kracht van de eenvoud' aangepast. Officieel opent per 1 januari 1996 het facilitaire bedrijf COAssist zijn deuren. De instroom daalt. Steeds vaker leidt de noodzaak tot flexibiliteit en optimale leefomstandigheden tot de keuze voor semipermanente bouw. In de loop van het jaar is de implementatie van 'APOLLO' een feit. APOLLO voorziet in een koppeling tussen de systemen van de opvangcentra en de centrale afdeling plaatsing. In opdracht van het ministerie van Justitie start het COA in februari met het project Dagstructurering. Doel is een betaalbaar programma voor taallessen en maatschappij-oriëntatie te ontwikkelen. Het COA heeft een regie- en inkooprol. De leerprogramma's en de diensten worden bij externe deskundigen ingekocht. In dezelfde maand wordt, in vervolg op de aanmeldcentra Zevenaar en Rijsbergen, een aanmeldcentrum op Schiphol geopend. Op 1 mei is de opening van Vertrekcentrum Ter Apel.

1997

De bezetting in de centrale opvang is 37.720. Ten opzichte van 1996 sluiten 4 centra en openen 6 centra (waaronder Delfzijl en Grave) hun deuren. Er werken 2.639 medewerkers. Politiek, bewindspersoon: Elizabeth Schmitz. Wapenfeit: notitie Terugkeerbeleid (gefaciliteerde terugkeer), de Koppelingswet (maakt het mogelijk gegevens van databases aan elkaar koppelen, de wet trad een jaar later in werking).

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Terwijl de organisatie begin 1997 nog werkt aan het afbouwen van de opvangcapaciteit stijgt vanaf juli het aantal asielzoekers onverwacht snel. Vooral uit Irak en Afghanistan neemt het aantal toe. In de zomer start de Afdeling Plaatsing en Spreiding (ASP) het experiment 'Omgekeerd Bemiddelen'. ASP draagt actief verblijfsgerechtigden voor aan gemeenten en verzoekt de gemeenten huisvesting te reserveren. Het experiment blijkt eind 1997 succesvol en het jaar erop is deze werkwijze landelijk geïntegreerd.

Het project 'CLICK' start, dat staat voor COA Landelijke Invoering Centrum Koppelingen. Dit project voorziet onder meer in nieuwe pc's, lokale (!) netwerken in de centra, een 'interlokaal' netwerk en 'elektrische post'. Eind 1997 is het project afgerond. Onder regie van de afdeling Communicatie onderzoekt het COA, nog niet bekend met de onbeperkte mogelijkheden van de digitale snelweg anno 2019, de mogelijkheden van een intranet en internet. Op 1 juli volgt in Nederland de implementatie van de 36-urige werkweek.

1998

Het aantal medewerkers in dienst loopt op tot 3.222 (2.770 fte). Op meer dan 160 plaatsen, verspreid over het land, vinden 54.070 asielzoekers onderdak. Politiek, bewindspersoon: tot 3 augustus Elizabeth Schmitz, vanaf 3 augustus Job Cohen (PvdA).

Ontwikkelingen en bijzonderheden
De druk op de capaciteit leidt tot nieuwe vormen van opvang. Zo starten in 1998 de zelfzorgarrangementen (zza) en de centrale opvang in woningen (cow). Een indicatie: de kosten van een opvangdag bedraagt in 1998 gemiddeld 75 gulden (34 euro).

Per 1 juli 1998 treedt een nieuw bestuur aan. Mw. J.G. (Jeltien) Kraaijeveld-Wouters is de voorzitter. Ook in dit jaar een nieuwe algemeen directeur. Per 15 november verlaat Veenkamp het COA. Zijn opvolger is dhr. drs. E.F. (Erry) Stoové. Vanaf juli voert het COA de 'Regeling Verstrekkingen aan bepaalde categorieën vreemdelingen' uit. Op 1 oktober start de Stichting Sociaal Fonds COA, met als doel hulp te verlenen aan medewerkers van het COA die in ernstige financiële moeilijkheden verkeren of dreigen te raken.

Voor het eerst stelt het COA een gedragscode voor managers en medewerkers op.

Op 22 september start de pilot Intranet. Onder andere oc Oisterwijk, azc Winschoten, aanvullende opvangaccommodaties, de afdeling Spreiding en Plaatsing en Personeelszaken zijn een week later als eersten aangesloten.

1999

Minder vluchtelingen vragen weliswaar asiel aan, maar de uitstroom blijft achter bij de instroom. Bezetting centrale opvang: 64.771. Er werken 4.023 medewerkers. Politiek, bewindspersoon: Job Cohen. Wapenfeit: Wet Ongedocumenteerden (afwijzen van asielzoekers zonder geldige documenten in versnelde procedure en zonder inhoudelijke beoordeling van hun verzoek).

Ontwikkelingen en bijzonderheden
De invoering van een nieuw organisatie- en besturingsmodel (obm) start in 1999.

Het oorlogsgeweld in het voormalige Joegoslavië brengt in het voorjaar een grote vluchtelingenstroom op gang. In april verklaart de Nederlandse regering garant te staan voor de opvang van vier- tot vijfduizend ontheemden uit Kosovo. Er komen uiteindelijk 4.224 vluchtelingen naar Nederland. 2.000 worden er opgevangen in tentenkampen in Ermelo en Ter Apel. Een enorme inspanning van medewerkers wordt gevraagd. Het COA laat zien waar het goed in is. Een haast onmogelijke opgave tot een succesvol einde brengen. Nauw wordt er samengewerkt met ketenpartners als de IND en IOM. 9 COA-medewerkers bieden op verzoek van de UNHCR de Norwegian People's Aid management en logistieke ondersteuning in twee van hun vluchtelingenkampen in Albanië. De missie slaagt ruimschoots.

In het laatste kwartaal van 1999 richt het COA zijn eigen terugkeerorganisatie in, bestaande uit het Projectbureau Terugkeer en het Expertisecentrum Terugkeer.

2000

Cijfers: Het COA beschikt over 94 azc’s en er verblijven ruim 78.000 bewoners. In dienst zijn 3.413 medewerkers (2.944 fte). De daling ten opzichte van 1999 komt voornamelijk doordat 720 COA-medewerkers over zijn gegaan naar de MOA. Politiek, bewindspersoon: Job Cohen. Wapenfeiten: De nieuwe Vreemdelingenwet (VW). In deze wet is de asielprocedure aanzienlijk verkort. De wet treedt op 1 april 2001 in werking. De pardonregeling van 2007 is voor asielzoekers van voor deze Vreemdelingenwet.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Het COA draagt de medische opvang van asielzoekers op 1 januari 2000 over aan 7 stichtingen van regionaal samenwerkende GGD'en, de zogenaamde Medische Opvang Asielzoekers (MOA)-stichting. De in 1999 gestarte invoering van het nieuwe organisatie- en besturingsmodel (obm) vindt grotendeels plaats in 2000. Het model is de basis voor een professionele en stabiele organisatie, onder andere door minder improvisatie en meer standaardisatie in de manier van werken. Stichting de Vrolijkheid is in 1999 opgericht en start vanaf 2000 met haar eerste activiteiten voor asielkinderen op locaties. Per 1 maart krijgt het COA er een nieuwe taak bij: het opvangen van uitgenodigde vluchtelingen. Uitgenodigde vluchtelingen komen naar Nederland op voordracht van de United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). Sinds augustus heeft het COA de beschikking over een eigen website: www.coa.nl. Het COA tekent samen met vier andere zbo’s op 7 november het ‘Handvest Publieke verantwoording’, waarmee het zich verplicht de activiteiten duidelijk te verantwoorden aan de samenleving.

2001

Cijfers: In 20 jaar COA is 2001 qua bezetting het absolute piekjaar: 83.801 bewoners. 3.460 medewerkers (2.994 fte) krijgen ondanks deze hoge aantallen ook dit jaar de opvang weer voor elkaar. In 2001 kent het COA 36 clusters. Politiek, bewindspersoon: Job Cohen wordt op 1 januari burgemeester van Amsterdam. Vanaf 2 januari volgt Ella Kalsbeek (PvdA) hem op. Wapenfeiten (van Kalsbeek): De AMA-nota. Afgewezen alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama) moeten zo snel mogelijk terug naar het land van herkomst. Hun opvang staat in het teken van terugkeer. Kalsbeek ontwerpt een strenger 'veilige landen en terugkeerbeleid'.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Per 1 januari is het facilitaire bedrijf COAssist uitbesteed aan PricewaterhouceCoopers (PwC). Reden is, dat het COA zich wil concentreren op zijn kerntaken. Een sociaal plan regelt de overgang van 83 medewerkers. In dit jaar is ook de ‘Baseline Informatiebeveiliging’ vastgesteld. In dit plan staan de maatregelen die het COA uitvoert om het risico te beperken dat gevoelige informatie in verkeerde handen valt. Het gaat met name om de persoonsgegevens van asielzoekers. Het COA presenteert zijn nieuwe basisdocument, met de titel ‘In het hart van de samenleving’. Voor deze naam is gekozen omdat het COA de brug vormt tussen asielzoekers en de Nederlandse samenleving. In oktober wordt ENARO, het European Network of Asylum Reception Organisations, in het Tropeninstituut in Amsterdam opgericht. Het COA is een van de initiatiefnemers en verzorgt het secretariaat. In november presenteert het COA het nieuwe logo met de afbeelding van Aeneas, dat de nieuwe koers en identiteit van het COA visualiseert.

2002

Cijfers: Het jaar markeert de omslag van een jarenlange toename van het aantal asielzoekers in Nederland naar een sterke daling. Politiek, bewindspersoon: Tot 22 juli Ella Kalsbeek. Vanaf 23 juli Hilbrand Nawijn (LPF). Wapenfeit: Minister zonder portefeuille Nawijn is de eerste minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie. Hij krijgt het asielbeleid en het COA onder zich. Hij is lid van het kabinet-Balkenende I, dat na 87 dagen valt (16 oktober 2002).

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Vanaf 1999 bereidt een projectgroep het COA op de euro voor. Voor de asielzoekers is in 14 talen extra voorlichtingsmateriaal beschikbaar en is een ‘eurokit’ geregeld. De overgang van de gulden naar de euro op 1 januari 2002 verloopt ook voor het COA goed.

Dhr. H.C.J. (Hans) Janssen is de nieuwe algemeen directeur. In november 2002 start het project 'AMA Campus' in Vught. Het project loopt twee jaar en leidt tot de structurele opvang van amv (alleenstaande minderjarige vreemdelingen) bij het COA. De sterke daling van het aantal asielzoekers in de opvang noopt het COA tot het nemen van een aantal maatregelen om de opvangcapaciteit te verminderen. In oktober is er een werkconferentie ‘krimp’. Ook het aantal arbeidsplaatsen wordt aanzienlijk verminderd. Een Sociaal Plan voor medewerkers is na intensieve onderhandelingen met de bonden opgesteld. Azc Schalkhaar viert zijn tienjarig jubileum.

2003

Cijfers: De 52.714 bewoners vangt het COA op 137 locaties op. Politiek, bewindspersoon: Kabinet-Balkenende–I blijft tot 27 mei 2003 demissionair aan. Vanaf 27 mei is Rita Verdonk (VVD) de nieuwe minister (Kabinet-Balkenende-II) van Vreemdelingenzaken en Integratie. Wapenfeiten: In augustus 2003 komt minister Verdonk met een beperkte pardonregeling voor asielzoekers die sinds 27 mei 1998 of nog langer wachten op een beschikking. Onder bepaalde voorwaarden mocht deze groep van ongeveer 2.200 asielzoekers in Nederland blijven. In november volgt de notitie Terugkeerbeleid. In deze notitie pleit Verdonk ook voor oriëntatie & inburgeringlocaties (o&i).

Ontwikkelingen en bijzonderheden
De organisatie is nog steeds enorm aan het krimpen. In maart licht algemeen directeur Janssen van het COA in het televisieprogramma 'Barend & Witteman' de inhoud en de gevolgen van het krimpbesluit toe. Met ingang van 1 mei wordt het aantal regio’s van 5‘via 3’ naar 2 teruggebracht en de clusters van 36 naar 12. In september 2003 schakelt het COA over op het voorraadbeheerplan, waarmee maandelijks de krimpbehoefte vastgesteld kan worden.  Het Kabinet-Balkenende II brengt voor het COA nieuwe taken met zich mee op het gebied van terugkeer. Om deze taken goed uit te kunnen voeren moet het COA zijn opvangstructuur aanpassen en start daarom het project Herijken Opvang. Doel is de opvang van asielzoekers meer op één lijn te brengen. Er staan 4 kernproducten centraal: de voorbereiding op de procedure, op inburgering of terugkeer en de oriëntatie op de toekomst.

2004

Cijfers: De instroom daalt met 23% tot 40.761. Politiek, bewindspersoon: Rita Verdonk. Wapenfeiten: De minister komt met de Contourennota inburgering. Daarin staan voorstellen voor strengere regels op het gebied van integratie, zoals de verplichte inburgeringcursussen voor oud- en nieuwkomers. Tegelijktertijd verschijnt de Illegalennota.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
De training ‘signaleren onveiligheid bij vrouwen en meisjes’ voor medewerkers wordt voor het eerst gegeven. Het project Terugkeer start in 2004. Uitgeprocedeerde asielzoekers worden ondersteund bij de zelfstandige terugkeer naar hun land van herkomst. Ook het project Inburgering start. Het COA biedt vergunninghouders al in de opvang een programma inburgering aan. Vanaf 1 juli 2004 is het zover: er mag niet meer gerookt worden binnen de gebouwen van het COA! Op 30 juli opent minister Verdonk het eerste vertrekcentrum in Ter Apel. Op 1 oktober 2004 volgt drs. Nurten Albayrak-Temur als algemeen directeur Hans Janssen op. Het COA bestaat 10 jaar. Het boek 'Tien jaar COA, betrokkenheid in toekomstperspectief' wordt uitgegeven. De positieve uitkomsten van het project ‘AMA Campus Vught’ leidt tot structurele amv-campussen. Het gehele jaar staat ook in het teken van de ontwikkeling van het nieuwe Opvangmodel van het COA

2005

Cijfers: Opnieuw staat het jaar in het teken van krimp. De bezetting in de centrale opvang is 28.732. Het aantal vrijwilligers bedraagt 1.369.We eindigen het jaar met 64 locaties. Politiek, bewindspersoon: Rita Verdonk. Wapenfeit: Minister Verdonk brengt de Wet Inburgering in het buitenland tot stand.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Het nieuwe jaar start met het Nieuwe Opvangmodel, met nieuwe functies en een formatiemodel. In het kader van investeren in mensen start de campagne ‘Met vertrouwen aan het werk. Doen!’. Acht gedragskenmerken zijn beschreven, zoals integriteit en professionaliteit. De missie en de visie zijn geactualiseerd. Het COA krijgt van Malta het verzoek om hulp te bieden bij de opvang van grote aantallen vluchtelingen. Op 5 september vertrekken 2 COA-medewerkers en 2 medewerkers van het ministerie van Justitie voor een missiebezoek. Verschillende missies volgen in de maanden erna. In december komt een groep van 36 uitgenodigde vluchtelingen uit Malta aan in azc Amersfoort. In de nacht van 26 op 27 oktober komen bij de ‘Schipholbrand’ 11 mensen om het leven. Het cellencomplex van de IND is een detentie- en uitzendcentrum voor illegaal in Nederland verblijvende personen.

2006

Cijfers: De bezetting in de centrale opvang daalt tot 23.460. Er zijn 55 azc’s. Ook het aantal medewerkers daalt nog steeds: 1.847 medewerkers (1.645 fte). Politiek, bewindspersoon: Rita Verdonk. In juni treden de D’66 bewindspersonen terug uit het kabinet nadat de fractie van D’66 het vertrouwen in Verdonk opzegt (de ‘Ayaan-crisis’). Op 7 juli verleent koningin Beatrix het kabinet ontslag en treedt per direct het overgangskabinet Balkenende III aan. Verdonk blijft de verantwoordelijk minister. Wapenfeit: Minister Verdonk brengt in 2006 de Wet Inburgering tot stand. Deze wet voert een meer verplichtend en resultaatgericht inburgeringsstelsel in. De wet gaat per 1 januari 2007 in.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Met ingang van 1 januari 2006 wijzigt de organisatiestructuur van het COA met onder andere de start van de nieuwe directies Sturing, Control & Finance en Beleid & Juridische Zaken. Het zijn de uitkomsten van de Reorganisatie Bedrijfsvoering fase 1. Sinds 1 januari worden alle uitgenodigde vluchtelingen opgevangen in het speciaal hiervoor ingerichte asielzoekerscentrum Amersfoort. Vanaf de zomer van 2006 kiest het COA ook voor groepsuitplaatsingen naar een gemeente. Op 14 juni neemt het COA met het minisymposium ‘stromen van migratie’ afscheid van de raad van bestuur (anno 2014 raad van toezicht). Op 1 juli 2006 treedt het nieuwe bestuur aan. De minister benoemt Loek Hermans tot voorzitter.

Als in de zomer van 2006 de oorlog tussen Israël en de Hezbollahbeweging oplaait, regelt het COA binnen 24 uur in Almere de eerste opvang voor uit Libanon gerepatrieerde Nederlanders. Eind 2006 zijn op alle COA-locaties ‘biometriezuilen’ geïnstalleerd. De meldplicht van asielzoekers is daarmee grotendeels gedigitaliseerd. In de Reorganisatie Bedrijfsvoering fase 2 staat de directie Management Services centraal.

2007

Cijfers: De instroom is 8.966 en de uitstroom 10.408. 1.691 medewerkers (1.526 fte) staan met elkaar voor uitdagingen als de pardonregeling. Politiek, bewindspersoon: Op 22 februari 2007 treedt het Kabinet-Balkenende IV aan. De nieuwe bewindspersoon is dr. Ernst M.H. Hirsch-Ballin en staatssecretaris mr. Nebahat Albayrak wordt belast met vreemdelingenzaken. Wapenfeit: Staatssecretaris Albayrak komt met een generaal pardon voor uitgeprocedeerde asielzoekers die voor de Vreemdelingenwet 2001 asiel hadden gevraagd.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
SAP wordt per 1 januari 2007 ingevoerd. Het vervangt diverse, vaak verouderde systemen. Het jaar staat vooral in het teken van de pardonregeling. Eind mei worden verschillende bijeenkomsten voor medewerkers gehouden, waar ze met vragen over de regeling terecht kunnen en aan de slag gaan met locatieplannen. Ook voor bewoners zijn informatiebijeenkomsten. De details van de regeling worden in juni bekend. Later die zomer ontvangen de eerste bewoners hun verblijfspasjes.

In juni kent ‘Durable Solutions’ zijn aftrap in Nederland. In dit project deelt het COA zijn ervaringen met het opvangen van uitgenodigde vluchtelingen met andere landen.

De reorganisatie ‘Bewegen op ambitie’ wordt in 2007 voorbereid. Dit model geeft ruimte om mee te bewegen met het aantal bewoners en locaties, zonder dat daarvoor steeds weer verdere organisatorische ingrepen nodig zijn. Ruim 16.000 bezoekers, zoals omwonenden, relaties en scholieren, bezoeken op 3 november tijdens de ‘Dag van het azc’ één van de locaties van het COA. De open dag is een groot succes.

2008

Cijfers: De bezetting in de centrale opvang bereikt het laagste punt sinds de start van het COA: 20.131. Politiek, bewindspersoon: Staatssecretaris Albayrak. Wapenfeiten: Staatssecretaris Albayrak komt met een verbeterde asielprocedure.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
In maart staan binnen enkele dagen ruim 800 Chinezen op de stoep bij tnv Ter Apel. COA-medewerkers weten snel capaciteit te realiseren, ook dankzij de hulp van gemeenten.

De uitstroom van gepardonneerden verloopt voortvarend. Van de 15.000 bewoners die bij het COA in aanmerking komen voor de pardonregeling, krijgt 12.000 daadwerkelijk een verblijfspas. De samenwerking met de landelijke Taskforce Huisvesting Statushouders noemen beide partijen goed. Het voorbereiden van een nieuw gezondheidszorgstelsel voor asielzoekers in COA-opvang is in 2008 een grote uitdaging. In juni wordt na een Europees aanbestedingstraject voor de curatieve zorg gekozen voor zorgverzekeraar Menzis. Op 1 augustus vertrekken op verzoek van de Noorse opvangorganisatie Hero 4 COA-medewerkers op detacheringbasis naar Noorwegen. Hun expertise komt daar van pas bij het openen van nieuwe centra. Dankzij de succesvolle ‘Maltamissies’ vraagt ook Cyprus het COA om hulp. Steeds meer deelt het COA ook zijn ervaring met landen aan de buitenranden van Europa, zoals Wit-Rusland, Moldavië en de Oekraïne. Eind 2008 anticipeert het COA op de mogelijke gevolgen voor de organisatie van de ‘asielbrief’ (ook wel de vernieuwde of verbeterde asielprocedure) van de staatssecretaris en stelt een werkgroep samen die een eerste inventarisatie maakt van mogelijke consequenties.

2009

Cijfers: instroom (tot 1 maart) 2.772 en uitstroom (tot 1 maart) 2.157. Er verblijven 21.764 mensen in onze opvang. Ruim 30% komt uit Somalië, 19% uit Irak en 10% uit Afghanistan. Onder andere Leiden en Dongen sluiten hun deuren. Politiek, bewindspersoon: Staatssecretaris Albayrak. Wapenfeiten: De staatssecretaris dient een wijziging van de Vreemdelingenwet in om de toelatingsprocedure te verbeteren en te versnellen. De formulering van de in 2008 aangekondigde asielbrief is klaar.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Geruisloos gaat het aan ons voorbij, maar toch: dit jaar bestaat het COA 15 jaar! Er is ook niet veel tijd om het te vieren. In het land zijn bijeenkomsten over de ‘verbeterde asielprocedure’ en werken we toe naar de implementatie ervan in 2010. 13.000 van onze bewoners komen in aanmerking voor de pardonregeling van 2007 en op een enkeling na hebben we in 2009 al deze bewoners voorbereid op hun toekomst in Nederland en geholpen met het vinden van passende woonruimte. De gezondheidszorg voor asielzoekers is met ingang van dit jaar anders georganiseerd. De curatieve zorgtaken liggen bij zorgverzekeraar Menzis. Taak voor COA-medewerkers is de bewoner wegwijs te maken in het Nederlandse zorgaanbod. In 2009 wordt de methodiek van de begeleiding van amv herijkt en komen er nieuwe handvatten voor het dagelijks werk met deze jongeren. Ook de ‘vastgoedvisie’ een een nieuwe hrm-visie leggen we dit jaar vast.

2010

Cijfers: Aan het eind van het jaar verblijven 21.358 mensen in onze opvang. Eind 2010 telt het COA 1.494 formatieplaatsen. Politiek, bewindspersoon: Staatssecretaris Nebahat Albayrak tot 23 februari (geen overeensteming PvdA over militaire missie naar Afghanistan). Prof. dr. Ernst Hirsch Ballin (CDA) wordt de verantwoordelijk minister (vanaf 9 juni demissionair). Met de komst van het kabinet Rutte I op 14 oktober is drs. Gerd Leers minister voor Immigratie en Asiel. Het COA valt daarmee weer onder binnenlandse zaken. Wapenfeiten: door de instabiliteit van de kabinetten weinig beweging in het vreemdelingenbeleid. Maandenlang is het kabinet demissionair.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Na twee jaar van voorbereiding gaat de verbeterde asielprocedure van start. Het COA is daarmee verantwoordelijk voor alle stappen in de opvang. We starten formeel op 1 juli onder andere met de col, de pol en de pol-amv. Dit jaar start ook het project Kind in de opvang. 52% van de medewerkers vult de digitale enquete ‘organisatieontwikkeling’ in. In de zomer zijn er organisatiebrede bijeenkomsten waarin de uitkomsten worden gepresenteerd. We maken kennis met de Guusje Nederhorstfoundation, steeds vaker spelen ze ook hun voorstellingen van ‘Woezel en Pip’. In 2010 starten de eerste RET-seminars (Reception Expert Teams). De werktijden in de opvang worden stapsgewijs verruimd en de eerste fase van de implemenatie is eind 2010 afgerond.In ‘politieke arena’s’ maken medewerkers kennis met de Haagse politiek en horen hoe het COA met politiek en media omgaat. Markelo is het COA-jubileum een paar jaar voor en viert haar 20-jarig bestaan.

2011 

Cijfers: We vangen eind dit jaar 16.114 mensen op, 5.000 minder dan het jaar ervoor. De krimp zit vooral in het aantal bewoners die in aanmerking kwamen voor het generaal pardon. We nemen afscheid van azc Eindhoven en van 3 tijdelijke Limburgse locaties: Tienen, Heijen en Well en in april opent Goes zijn deuren. Politiek, bewindspersoon: Gerd Leers. Zijn portefeuille heet inmiddels ‘minister voor Immigratie, Integratie en Asiel’. Wapenfeiten: De minister komt, na een uitspraak van de Hoge Raad, met een nieuwe opvangvorm die het COA uit gaat voeren: de gezinslocaties, waarvan Katwijk de eerste is.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Het Project Kind in de Opvang, dat in 2010 is gestart voert in 2011 twee  tevredenheidsonderzoeken onder kinderen uit met als titel ‘Kind aan het woord’. De locatie Crailo dient als filmdecor voor de eindexamenfilm ‘Loods F-12’. In februari genieten zo’n 300 asielkinderen tijdens de eerste ‘Dag van het vergeten Kind’ van de Guusje Nederhorstfoundation van activiteiten in Beekse Bergen. Ook mooi: een geslaagde reanimatie in Venlo waar, dankzij een goedwerkende bhv, COA-medewerkers Jacqueline Bischops en Toon Thijssen een bewoner het leven redden met gebruik van een defilibrator. Op 14 juli wordt voor het eerst een krimpbesluit afgekondigd door het COA: 2.500 plaatsen reductie. Het besluit heeft ook personele gevolgen. Het is een roerig najaar: er is een bestuurlijke crisis bij het COA. Harry Paul treedt als ad interim bestuurder aan. Later treedt de raad van toezicht terug. De reuring en de media-aandacht raakt veel medewerkers persoonlijk. Er starten verschillende onderzoeken naar de bedrijfsvoering en bedrijfscultuur.

2012

Cijfers:  Eind 2012 werken 1.367 mensen bij het COA (1.236 fte).  Een jaar ervoor waren dit er nog 1.480. Er verblijven eind 2012 14.604 mensen in onze opvang. De locaties Bellingwolde en Crailo sluiten hun deuren. Politiek, bewindspersoon: Gerd Leers. Het Kabinet Rutte I valt op 23 april. Op 5 november treedt Rutte I aan. Staatssecretaris Fred Teeven van Veiligheid en Justitie is belast met Vreemdelingenzaken. Het COA komt daarmee weer terug bij het ministerie van Veiligheid en Justitie. Wapenfeiten: De kabinetten Rutte I en I hebben ‘taakstellingen’ geformuleerd: ook de vreemdelingenketen moet fors bezuinigen. Ook wordt een beperkt kinderpardon aangekondigd.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Binnen het COA zijn in 2012 veel medewerkersbijeenkomsten, zowel over de afronding van de bestuurlijke crisis en de bijbehorende lopende onderzoeken, als de reorganisatie ‘Anders werken’. De overhead wordt naar rato van de grootte van de opvang teruggebracht; ruim 250 medewerkers verliezen hun baan. Op 1 februari gaan we over op de nieuwe 088-telefoonnumers én starten we met het gebruik van videoconferenties. In maart volgt het tweede krimpbesluit. Verschillende locaties klappen om tot gezinslocatie. Op 1 augustus benoemt minister Leers de nieuwe raad van toezicht, met Ella Kalsbeek als voorzitter. In september volgt het derde krimpbesluit dat later door de groei wordt ingetrokken. De nieuwe website van het COA gaat 1 oktober ‘live’. Op 15 oktober neemt Jan-Kees Goet het (bestuurs)stokje over van Harry Paul. In Oudwolde wordt een inwoner aangehouden voor de moord op Marianne Vaatstra in 1999. Na de moord richtte het onderzoek zich indertijd eerst op bewoners van het toenmalige azc in Kollum. Bewoners en medewerkers werden indertijd ook bedreigd en velen kunnen nu pas dit boek sluiten.

2013

Cijfers: Van krimp en stagnatie naar groei in het aantal bewoners: ten opzichte van vorig jaar neemt de bezetting in de centrale opvang met 790 toe. Politiek, bewindspersoon: Fred Teeven. Wapenfeiten: De uitwerking van het beperkte kinderpardon. Ook komt de staatssecretaris met de visiebrief Vreemdelingenbeleid. ‘Dagbesteding’ is onderdeel van deze visie en geeft het COA de ruimte om gericht met activering aan de slag te gaan.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Voor onze buitenwereld geruisloos, maar op 1 januari gaan we over op units en nemen we afscheid van directies en clusters. Op 17 januari 2013 pleegt de Russische activist Aleksandr Dolmatov zelfmoord in een detentiecentrum, waar hij in afwachting zit voor uitzetting. Dit trieste incident dwingt organisaties in de Vreemdelingenketen tot een nog betere samenwerking. Een donateur schenkt elk azc een mooie poppenvilla. In maart beginnen bestuurders Janet Helder en Peter Siebers bij het COA. Een team van interne vertrouwenspersonen gaat van start. Het COA start met een eigen twitteraccount. Het Sociaal Fonds bestaat op 16 september 15 jaar. En langzaam maar zeker groeit het aantal asielzoekers weer, vooral met mensen uit Eritrea en Syrië. Vanaf mei zijn er indicaties dat er meer capaciteit nodig is. Tot de eerste locaties die (her)openen behoren Bellingwolde, Sweikhuizen en Uithuizen. Een eerste echte piek is september. Die maand stromen 1600 mensen in, en dat is sinds 2002 niet meer voorgekomen. Aan het eind van het jaar wel nog afscheid van een locatie: dependance Den Bosch sluit haar deuren. Aan het eind van het jaar kondigen we aan dat ook het ombouwen van gevangenissen tot azc’s tot onze mogelijkheden behoort, met Zeist als concreet voorbeeld.

2014

Cijfers:  De groei neemt (steeds sneller) toe. Eind 2014 vangt het COA 27.454 mensen op. De vaste formatieplaatsen staat al snel niet meer in verhouding tot deze groei, in totaal ruim 2.000 fte. Politiek, bewindspersoon: Fred Teeven. Ontwikkelingen en bijzonderheden: We starten het jaar met een nieuw jaarplan, waarin 8 doelen (zoals Besparen & eenvoud, Activering bewoners en Samenwerking in de keten) zijn opgenomen. In maart start de col in Ter Apel als eerste met een digitaal planbord. Intussen gaat veel van onze aandacht uit naar het verwerven van nieuwe capaciteit. In de uitvoering hebben medewerkers hun handen vol om binnen de locatie extra ruimte te creëren. Het hele jaar door openen we nieuwe locaties, waaronder oude gevangenissen zoals Zeist en Veenhuizen. Andere voorbeelden zijn Ommen, Stadskanaal, Den Helder (de Maaskampkazerne), Breda, de IJsselhallen in Zwolle en wederom Duinrell in Wassenaar. Het hele jaar door ook blijft het COA, gesteund door de staatssecretaris, het signaal afgeven dat er meer capaciteit nodig is. Het is vaak spannend om alle bewoners te huisvesten, maar het lukt steeds opnieuw, als welhaast enige West-Europees land tijdens de Europese Vluchtelingencrisis. Op 1 juli bestaat het COA 20 jaar. Bestuursvoorzitter Jan-Kees Goet wordt de nieuwe directeur-generaal Vreemdelingenzaken. Gerard Bakker volgt hem bij het COA op en start op 2 december.

2015

Cijfers:  Mogelijk het meest hectische jaar in de geschiedenis van het COA, met een ongekende en vooral snelle groei. Er zijn pieken van weken met een instroom van ongeveer 4.000 mensen, het gemiddelde is ongeveer 1.000 per week. Eind 2015 verblijven er 47.736 mensen in onze opvang. Met een totaal van 4.200 fte zorgt het COA eind 2015 voor de en begeleiding van deze mensen. Politiek, bewindspersoon: Fred Teeven. Als minister Opstelten op 9 maart in het kader van de ‘bonnetjesaffaire’ aftreedt, neemt ook Teeven zijn ontslag. Minister Stef Blok neemt waar tot 20 maart, de dag waarop Klaas Dijkhoff als staatssecretaris start.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
De groei is zo groot, dat er noodopvang (koepelgevangenissen, paviljoens in Heumensoord bij Nijmegen) wordt ingezet en gemeenten ook bijspringen met ‘crisisnoodopvang’ (sporthallen bijvoorbeeld). Het is niet zozeer het hoge aantal nieuwe asielzoekers, maar de snelheid waarmee het COA groeit. Het is het jaar van de piek van de vluchtelingencrisis. Het COA werkt nauw samen met organisaties als het Rode Kruis en het Leger des Heils. De samenwerking met gemeenten is essentieel. Er is zowel draagvlak als weerstand voor de komst van vluchtelingen en nieuwe azc’s. Het onderwerp domineert maandenlang het nieuws.  Een landelijke- en regionale regietafels ontstaan: het COA staat er niet alleen voor! Het COA neemt afscheid van de raad van bestuur.

2016

Cijfers: De groei stagneert. In januari sluit de laatste ‘crisisnoodopvang’ en in april de noodopvang in Heumensoord (Nijmegen). Er verblijven eind 2016 42.493 mensen in onze opvang. Totaal aantal fte bij het COA eind 2016: 3.500. Politiek, bewindspersoon: Klaas Dijkhoff.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Koning Willem-Alexander bezoekt Ter Apel en krijgt een rondleiding waarbij alle fases van de asielopvang aan bod komen. We starten in 2016 met de COA-Café’s, themabijeenkomsten voor- en met samenwerkings- en ketenpartners. Het eerste thema is ‘Innovatieve integrale concepten’. Ook start dit jaar het project VOORwerk, met als doel de afstand tussen vergunninghouders en de arbeidsmarkt te verkleinen. En nog een nieuwtje dit jaar: de gesloten gezinslocatie in Zeist start formeel in juni. Een zeskoppige adviesraad gaat het COA-bestuur ‘tegenspreken’ en inspireren. Voor het eerst in jaren organiseert het COA weer een ‘landelijke open azc dag’, ditmaal in samenwerking met VluchtelingenWerk, de IND en de DT&V. Ruim 70 locaties doen mee aan de drukbezochte open dag. Het COA eindigt bij de beste 10 ‘met meer dan 1000 werknemers in de non-profitsector’ tijdens de ‘Beste Werkgevers Award 2016’. 

2017

Cijfers:  Er is geen sprake meer van hoge instroom. Een groot aantal vergunninghouders stroomt uit. Voor gemeenten een stevige taakstelling. Eind 2017 verblijven er 27.454 mensen in onze opvang. Het totale aantal fte bij het COA is eind 2017 2.800. Politiek, bewindspersoon: Klaas Dijkhoff volgt 4 oktober minister Jeanine Hennis-Plasschaert op bij Defensie. Minister Stef Blok neemt waar van 4 oktober tot 26 oktober. Met het aantreden van het kabinet Rutte III op die datum is staatssecretaris Mark Harbers de verantwoordelijk bewindspersoon, belast met vreemdelingenzaken, migratie, vluchtelingenzaken en beleid mensenhandel.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Het COA gaat de opvangcapaciteit gefaseerd verlagen. Ook nemen we afscheid van zo’n 600 medewerkers, vooral uit de zogenaamde ‘flexibele schil’. In totaal nemen we vanaf de krimp over 2016 en 2017 afscheid van ruim 2.000 medewerkers. Op 19 april opent directeur-generaal Jan-Kees Goet (JenV) de nieuwbouw in Ter Apel. Het COA start met het project ‘Taal aan kansrijke asielzoekers’; taalles al in de proces opvanglocatie. Op 10 juli verhuist het hoofdkantoor van Rijswijk naar de Rijnstraat in Den Haag (het voormalige VROM-gebouw). Een dag later start de COA-informatielijn; het eerste aanspreekpunt voor zowel medewerkers als relaties. Het COA vaart met 25 medewerkers en bestuur op de boot van JenV voor het eerst mee tijdens de Canal Parade (onderdeel vanb Pride Amsterdam).Voorzitter van het bestuur Gerard Bakker wint de award voor ‘Overheidsmanager van het jaar’. In Amsterdam opent de extra begeleiding- en toezichtlocatie (ebtl) haar deuren. Vlak voor de kerst volgt de tweede ebtl in Hoogeveen.

2018

Cijfers: De eerste maanden krimpt het COA tot 20.000 bewoners. Vanaf de zomer is er een stagnatie en vervolgens een lichte toename. Oorzaken: een iets hogere instroom, een lagere uitstroom van vergunninghouders en een langere doorlooptijd bij de IND. Eind 2018 verblijven er circa 22.000 bewoners bij het COA. Politiek, bewindspersoon: Mark Harbers. Wapenfeiten: Verdedigt in de Tweede Kamer de ondertekening van het Marrakesh-immigratiepact.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
De behoefte aan opvangcapaciteit daalt begin 2018 en ligt lager dan de beschikbare opvangcapaciteit. Om het aantal beschikbare opvangplaatsen in lijn te brengen met de benodigde capaciteit, krimpt het COA met 4.565 plaatsen. Na de zomer neemt het aantal bewoners weer toe. Onder deze groep veel asielzoekers uit ‘veilige landen’. Het aantal overlastgevende asielzoekers in de opvang is klein, maar dominant aanwezig. Samen met gemeenten, politiek en samenwerkingspartners werkt het COA aan maatregelen om deze overlastgevers aan te kunnen pakken. Voorzitter van het bestuur Gerard Bakker verlaat formeel per 1 juli het COA en gaat aan de slag als algemeen directeur van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), een ketenpartner van het COA! Lid van het bestuur Janet Helder neemt het voorzitterschap waar. Het COA eindigt in een analyse onder grotere werkgevers op de negende plaats als beste werkgever. De analyse is gebaseerd op reacties van (oud-)medewerkers op social media, waaronder LinkedIn.

2019

Cijfers: Eind 2019 verblijven er ruim 27.300 bewoners in onze opvang, inclusief 5.440 vergunninghouders. De top drie: Syrië (16%), Iran (13%) en  Eritrea (7%). Politiek, bewindspersoon: Mark Harbers, neemt de verantwoordelijkheid van het niet expliciet rapporteren van ernstige misdrijven door asielzoekers en treedt 21 mei na een kamerdebat af. Minister Ferd Grapperhaus van JenV neemt waar tot 11 juni, de dag waarop Ankie Broekers-Knol start als staatssecretaris. Wapenfeiten: Harbers geeft uitvoering aan het op 29 januari bereikte akkoord over een kinderpardon.

Ontwikkelingen en bijzonderheden
Milo Schoenmaker start op 17 januari als nieuwe bestuursvoorzitter bij het COA. Tot die datum was hij burgemeester van Gouda. Ook dit jaar vraagt het probleem met de overlastgevers alle aandacht en samenwerking om te komen met extra maatregelen. De overlast heeft merkbaar invloed op het draagvlak voor asielopvang. Minister Koolmees kondigt in maart aan dat de activiteiten die zijn gericht op integratie en participatie worden bestendigt in het nieuwe inburgeringsbeleid. De bouw van de nieuwe opvanglocatie in Maastricht start formeel in april. Er verrijzen 5 woongebouwen naast het te verbouwen en verduurzamen ‘PLEM-gebouw’. Op 1 juli bestaat het COA 25 jaar. Ook ketenpartner de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) markeert in 2019 zijn 25-jarig jubileum. Het project Verbeteren leef- en speelomgeving wordt afgerond. Resultaten zijn tastbaar en zichtbaar op locaties, zoals meer kleur op locaties, betere informatievoorziening en meer sport- en spelvoorzieningen. Weer een mijlpaal voor het project VOORwerk: meer dan 500 bewoners volgden de training, waarin ze kennismaken met de (ongeschreven) regels van de arbeidsmarkt. Leden van bestuur Peter Siebers en Janet Helder vinden in 2019 beiden een nieuwe bestuursuitdaging (respectievelijk bij Zorginstituut Nederland en UWV). Joeri Kapteijns versterkt op 4 november het bestuur van het COA. Hij was de afgelopen 4,5 jaar werkzaam als directeur Regie Migratieketen bij JenV.

2020

Cijfers: Op 15 mei 2020 verblijven er ruim 27.100 bewoners in onze opvang, inclusief 5.800 vergunninghouders. Politiek, bewindspersoon: Ankie Broekers-Knol. Wapenfeiten: Het is snel schakelen tijdens de corona-crisis, ook voor het kabinet, de staatssecretaris en het ministerie van JenV. Vreemdelingen die in Nederland aankomen, worden voorlopig niet tot de COA-opvang toegelaten. Dat is één van de maatregelen waartoe het kabinet besluit in de aanpak van het coronavirus.

Ontwikkelingen en bijzonderheden 
Het COA hoort bij de laatste drie overgebleven genomineerden voor de BID Positivity Award! In januari wint het Nationaal Programma Rotterdam Zuid, maar de nominatie is een mooie opsteker voor het COA en het jaar 2020, dat al gauw in het teken staat van corona.

De bezetting in de centrale opvang komt dermate onder druk te staan dat twee evenementenhallen (in Leeuwarden en Goes) worden geopend voor noodopvang. Op het laatste moment gat dit niet door in verband met alle coronamaatregelen.
Het COA krijgt drie directeuren. Pauline van Schie- van der Schee, werkzaam als operationeel directeur bij Zo Kinderopvang Holding, wordt directeur Opvang & Begeleiding. Linda Sas, werkzaam als directeur bij Woningcorporatie Ymere, wordt directeur Vakontwikkeling en -ondersteuning. Ernst Vissers, werkzaam als directeur bij Rijkswaterstaat, wordt directeur Bedrijfsvoering. Ze starten 1 april met inwerken en 1 mei formeel in hun nieuwe functie. Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Asiel en Migratie) vraagt in april gemeenten en provincies om de tweede helft van dit jaar 6.500 asielzoekers met een verblijfsvergunning van een woning te voorzien.

2021

Cijfers: Het is het begin van een enorme groei die tot op heden voortduurt. Vooral in de tweede helft van 2021 groeit het COA hard, met ongeveer 450 bewoners per week. Het aantal locatie loopt op van 64 begin 2021 tot 109 aan het eind van het jaar. Politiek, bewindspersonen: Ankie Broekers-Knol. Wapenfeiten: Het blijft ook voor de staatssecretaris (en het ministerie van Justitie en Veiligheid) vooral inspelen op de wereldwijde coronacrisis. Wel worden begin 2021 vreemdelingen weer toegelaten tot de opvang. Amerika trekt zich terug uit Afghanistan; evacués worden ook in Nederland opgevangen. Ontwikkelingen en bijzonderheden: Veel draait in de wereld om de aanpak en preventie van het coronavirus. Ook voor bewoners en medewerkers van het COA staat vrijwel alles in dat teken. Het jaar begint met een lockdown en eind januari wordt de avondklok ingevoerd. Tegelijk start in diezelfde maand ook het vaccineren. Bewoners van het COA worden vanaf juni gevaccineerd, allereerst als een versnelde pilot op de locaties in Amsterdam, Assen en Leersum. Kort daarop volgen alle andere locaties en worden mensen die zich nieuw melden in Ter Apel en Budel al in de centrale ontvangst locatie (col) gevaccineerd. De begeleiding van bewoners is ook op deze crisissituatie aangepast en vindt veelal 1-op-1 plaats. Met name de klassikale programma’s worden tijdelijk geschrapt. De tijdelijke uitwijklocatie in Laag-Zutphen blijft het hele jaar gehandhaafd voor bewoners die besmet zijn, of dit vermoeden er is. Het COA zorgt ervoor dat de Afghaanse evacués worden opgevangen. Met de verhoogde asielinstroom een enorme uitdaging en de oplossing wordt vooral gevonden in het openen van tijdelijke noodopvanglocaties. Met vergelijkbare inspanningen, zoals een grote wervingscampagne weet het COA ondanks de krapte op de arbeidsmarkt ongeveer 600 nieuwe medewerkers te werven. 

2022

Cijfers: Het COA groeit van 27.700 naar ruim 51.600 bewoners. Het aantal alleenstaande minderjarige vreemdelingen verdubbelt ruim, naar 3.120. Ook het aantal vergunninghouders dat in de opvang van het COA verblijft is in 1 kalenderjaar bijna twee keer zo hoog (eind 2023 ruim 16.000). Politiek, bewindspersonen: Tot 10 januari 2022 Ankie Broekers-Knol. Op die datum wordt het kabinet-Rutte IV beëdigd en volgt Eric van der Burg (VVD) haar op. Ontwikkelingen en bijzonderheden: Op 7 februari begint de oorlog in Oekraïne. Vluchtelingen uit dat land hoeven in Nederland geen asiel aan te vragen. Toch is het COA direct en indirect betrokken bij de opvang van deze vluchtelingen, zoals bij het opstarten van de eerste noodopvang locatie (in de Harskamp, gemeente Ede) en wordt het COA gevraagd kennis en expertise te delen. Tegelijk versoepelen wereldwijd de reisbeperkende maatregelen rondom corona. Hierdoor stijgt ook het aantal mensen dat op de vlucht is, ook naar Nederland. Uit Afghanistan neemt het aantal asielzoekers nog steeds enorm toe. Tegelijk is er in Nederland een tekort aan woningen en is de werkdruk bij ketenpartner IND hoog. De asielketen raakt in een stevige crisis. Er ontstaat een tekort aan opvangplekken. 

Met aanvullende maatregelen weten we binnen het COA iedereen een plek te bieden, maar de keerzijde is dat door het voortdurende openen en sluiten van locaties er ook onrust ontstaat onder bewoners, medewerkers en de samenleving. In de zomer van 2022 lukt het tijdelijk niet meer iedereen die zich in Ter Apel meldt in ieder geval een dak boven het hoofd te bieden. Een deel van de nieuwkomers overnacht noodgedwongen buiten in Ter Apel. Er wordt hard samengewerkt met onze ketenpartners om deze schrijnende situatie het hoofd te bieden. Zo wordt er crisisnoodopvang door veiligheidsregio’s ingezet, komen er 2 grote zeeschepen voor opvang in Amsterdam en Velsen, is er de inzet van hotels en komt er een wachtlocatie in Marnewaard. Het helpt, maar op sommige locaties is de kwaliteit niet op het niveau dat we willen bieden. Het bestuur wordt tijdelijk versterkt met derde bestuurslid Peter Bos. Hij wordt het eerste aanspreekpunt op het gebied van (crisis)noodopvanglocaties.

Het ministerie van Justitie en Veiligheid presenteert in juni een rapport van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum. Hieruit blijkt dat net als in 2020 ook in 2021 het aantal incidenten binnen de asielzoekerscentra is gedaald. Met name de incidenten waarbij sprake is van agressie en geweld. Terwijl het aantal asielzoekers is gestegen. Het is een relatief kleine groep die voor overlast zorgt en de beeldvorming bepaalt.  

2023

Cijfers: Met de groei van het COA stijgt ook het aantal locaties (van 111 naar 182, inclusief noodopvang) en het aantal medewerkers hard door, naar ruim 6.700 aan het eind van het jaar (inclusief externen en uitzendkrachten). Politiek bewindspersonen: Eric van der Burg. Op 7 juli valt het kabinet-Rutte IV. Er is een onoverbrugbaar verschil van inzicht over de gezinshereniging. Vanaf 7 juli is het kabinet demissionair. Wapenfeit: In april stemt de ministerraad in met de stabiele financiering van het COA. Ontwikkelingen en bijzonderheden: De opvangcrisis houdt aan. Het is vooral zichtbaar in aanmeldcentra Ter Apel en Budel. Het lukt niet altijd om in Ter Apel onder het maximum aantal van 2.000 te blijven. Gea van Craaikamp start 22 augustus als interim-bestuurslid, tot eind van het jaar. Ze richt zich primair op een deel van de capaciteitsopgave en volgt daarmee interim-bestuurder Peter Bos op. 

Voor het COA is het goed nieuws dat de stabiele financiering er doorheen is gekomen. Dit houdt in dat het COA een vaste basiscapaciteit aan opvangplekken mag aanhouden. Deze is voor de komende jaren vastgezet op 41.000 plekken. Tot nu toe wordt het COA gefinancierd op basis van het aantal bezette bedden. In jaren met een lage instroom van asielzoekers moest het COA daardoor opvangplekken sluiten en medewerkers ontslaan, omdat daar geen financiële middelen voor waren. Om vervolgens bij een hoge instroom opnieuw en onder hoge tijdsdruk te moeten zoeken naar locaties voor opvang en nieuw personeel. Deze systematiek leidde steeds weer tot ongewenste situaties voor de samenleving en onze bewoners en betekent een enorme opgave voor onze organisatie en de samenwerkingspartners.

Het COA heeft in 2023 ruim 4 keer zoveel zonne-energie opgewekt als was gepland en brengt daarmee de CO₂-uitstoot van het bestaande vastgoed dicht bij de afspraken die hierover in het Klimaatakkoord zijn opgenomen.

2024

Cijfers: Er verblijven (mei 2024) 69.750 bewoners in onze opvang. Het aantal locaties is doorgegroeid naar 306. Kijk voor deze en andere actuele cijfers op onze website. Politiek, bewindspersonen: Eric van der Burg (demissionair) Wapenfeit: Op 23 januari werd in de Eerste Kamer (met een stemverhouding van 43 voor- en 27 tegenstemmers) de Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen aangenomen, ook wel bekend als de Spreidingswet. Het is een wet waar zowel de (demissionair) staatssecretaris als het COA zich al langere tijd hard voor hebben gemaakt. De media-aandacht voor de spreidingswet is groot. Ontwikkelingen en bijzonderheden: Op 1 januari start Anita Bastiaans als bestuurslid bij het COA. Ze was de laatste jaren wethouder in Maastricht. Met haar komst is het bestuur nu structureel uitgebreid tot 3 leden. Het COA reageert verheugd op het aannemen van de Spreidingswet door de Eerste Kamer. Het helpt met een betere verdeling van asielopvang over het land en op termijn draagt de wet bij aan structurelere opvangplekken. De wet treedt formeel op 1 februari in werking.

Het COA verliest 25 januari een kort geding van de gemeente Westerwolde en mag het maximum aantal van 2.000 bewoners in Ter Apel niet meer overschrijden. Vooral de hulp van medeoverheden is hard nodig om voldoende plekken te vinden en Ter Apel te ontlasten. ‘Alleen door in samenwerking met gemeenten meer opvangplekken in het land te creëren komen we uit deze problematiek’, is de reactie van het COA op de uitspraak van de rechter.

Om de druk op de opvang te verlagen geeft het Rijk, na overleg met de commissarissen van de koning en de VNG, het COA de opdracht om vergunninghouders in hotels te plaatsen, in de buurt van het azc waar ze nu verblijven. De eerste vergunninghouders worden vanaf maart in hotels geplaatst. Gemeenten worden hierover geïnformeerd. Het COA zorgt er in de tussentijd voor dat de vergunninghouders in contact blijven met de dichtstbijzijnde COA-locatie. In het onderhandelingsakkoord van het nieuw aan te treden kabinet (PVV, VVD, NCW, BBB) staat dat zij spreidingswet willen intrekken.